Hoe kinderen de wereld bekijken en wat wij van hen kunnen leren. Het zien van de kleine dingen die er toe doen met een frisse kijk. Creatief, lef en op avontuur gaan. Binnen opvoedkundige beroepen zoals onderwijs en kinderopvang leren we steeds meer dat wij niet enkel kinderen opvoeden, maar ook wij als professionals leren van kinderen. Kinderen zijn kleine mensen die zaken vanuit een ander perspectief bekijken. Wij als volwassenen zijn geneigd zaken te bekijken vanuit een comfortzone. We vrezen het onbekende en houden rekening met wat er zou kunnen gebeuren.
Het is bijna weer een jaar geleden dat ik een gat in de lucht sprong toen ik werd gebeld en mij werd verteld dat ik was geselecteerd om mee te gaan naar Zuid-Afrika. Een intern uitwisselingsproject waarbij je twee maanden naar Zuid-Afrika toegaat en gaat werken in de kinderopvang – genaamd daycares – in de townships en kennis uitwisselt. Ik begon meteen te brainstormen wat ik allemaal aan pedagogische inhoud zou willen achterlaten in Zuid-Afrika en de pedagogisch medewerkers mee zou willen inspireren.
Maar ook wat ik zou kunnen leren en mee terug kon nemen naar Nederland om mijn teams te inspireren. Zonder twijfel koos ik voor onderwerpen die dicht bij mij staan en waarvan ik gedurende mijn loopbaan ambassadeur ben geworden: jongens- meisjesontwikkeling, natuur en duurzaamheid, welbevinden en betrokkenheid. Op naar Zuid-Afrika om het verschil te maken en iets waardevols achter te laten. Daar ging het mis. Het op voorhand creëren van ongelijkheid en zaken aanpakken vanuit mijn eigen comfortzone. Denken dat er een Nederlandse en Zuid-Afrikaanse pedagogie bestaat waarvan een de betere zou kunnen zijn. Nu zit mijn avontuur er weer enkele maanden op en kijk ik terug op de levensles die ik geleerd heb van de kinderen. Het maakt niet uit waar je vandaan komt, hoe groot of klein je bent en of je man of vrouw bent. Diversiteit mag er zijn op het gebied van talenten, je mag zijn wie je bent met respect voor elkaar. We zijn allemaal mens. Niet meer of niet minder dan de ander.
Diversiteit
Diversiteit is een woord in de breedste zin. Wat is diversiteit nu eigenlijk? Hoe komen we het tegen in het dagelijkse leven? En in de kinderopvang? Diversiteit wordt al snel in verband gebracht met de multiculturele samenleving. Dat maakt niet uit of het in Nederland of Zuid-Afrika is. Diversiteit kan ook de verschillen tussen mensen in voorkeuren, talenten of temperament zijn. Alle verschillen in culturele achtergrond, leef- en opvoedingsstijl, sekse, religie, sociaal milieu, beroep of opleiding. Alle mogelijke verschillen tussen mensen onderling bepalen de diversiteit. Diversiteit toont aan dat iedereen verschillend is. Dat kan zichtbaar zijn door bijvoorbeeld leeftijd, geslacht of huidskleur, maar soms ook minder zichtbaar zoals geloofsovertuiging, persoonlijke voorkeuren of een leefstijl. Die verschillen mogen er zijn en daar kan de samenleving onderling van leren.
In Zuid-Afrika heb ik geleerd dat er geen Nederlandse of Zuid-Afrikaanse pedagogie bestaat en ben ik het over grenzen heen gaan bekijken als een interculturele pedagogie waarbinnen wij van elkaar leren en kennis delen. Kennis op het gebied van kijken naar kinderen, de dialoog aangaan en het creëren van een rijke en uitdagende omgeving. Iedereen heeft zijn eigen talenten.
Ik ben diversiteit
Een man in de kinderopvang, met eigen talenten, ervaringen en normen en waarden. In Zuid-Afrika voelde ik mij mens net zoals iedereen, maar wel met respect voor de lokale bevolking. De kinderen bij de daycares hadden respect voor mij. Heel herkenbaar dat kinderen eerst uitproberen en grenzen opzoeken. Ze zien verschillen maar accepteren, hebben lef en gaan op ontdekking. Het allergrootste verschil dat ik mee heb genomen naar Zuid-Afrika is mijn huidskleur. Dat heb ik iedere week weer mogen ervaren. Bekeken worden van top tot teen, je aanraken, een wijsvinger die op je arm drukt en vervolgens wordt bekeken of die wijsvinger een witte kleur heeft gekregen. Moedervlekken die worden aangewezen en wijsvingers die je aders op je armen volgen. Kinderen zien je diversiteit. Daarna ontvang je een dikke knuffel en word je aan je hand meegenomen naar buiten om nog een keer dat ene dansje te dansen. Ik vind het een mooi voorbeeld van wat wij als volwassenen willen binnen de kinderopvang: kinderen het gevoel geven dat ze gezien worden als individu en er mogen zijn. Wij als volwassenen zeggen het wel, maar doen wij het ook? Kijk naar je buren, collega’s, vrienden en familie. We zien en voelen diversiteit. Maar gaan wij er met respect mee om en staan wij altijd open voor elkaar om te leren en elkaar te inspireren?
Bewonderen en verwonderen
Ik ben er van overtuigd dat wij als mensen allemaal bewust en onbewust een stuk gelijkheid met ons mee dragen. De omgeving, cultuur en normen en waarden geven een twist aan de diversiteit. Zelf behoor ik ook tot minderheidsgroepen door keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt. Er wordt opeens rekening met mij gehouden en gevraagd wat ik daarbij denk of voel. Of ik word overgeslagen om ‘het’ maar niet aan bod te laten komen. We hebben het in Nederland over termen als passende kinderopvang, sociale inclusie en democratisch burgerschap. Allemaal mooie ontwikkelingen om kinderen zo vroeg mogelijk mee in aanraking te laten komen omdat zij onze toekomst zijn. In Zuid-Afrika heb ik mogen leren over de geschiedenis en de ongelijkheid tussen ‘blankies en niet-blankies’. We leren van vroeger en leven in het heden, hier en nu. Het hier en nu waar ik iedereen mee zou willen geven om de wereld meer vanuit het perspectief van kinderen te gaan bekijken, en te bewonderen en verwonderen. Het bewonderen van elkaars talenten en respect hebben voor elkaar. Zoals Nelson Mandela ooit stelde: “Education is the most powerful weapon which you can use to change the world”. Laat het leren en inspireren van elkaar die educatie zijn.
Jij en ik zijn wij
Kortom, als ik ik mag zijn en jij jij mag zijn, zijn wij dan samen een geheel waarbij hetzelfde geldt voor jou als voor mij? Worden wij in gelijke gevallen gezien als één met ons allen? Of is er stiekem van tijd tot tijd toch nog een beetje onderscheid.
