Jaarlijks krijgen ruim 70.000 kinderen in Nederland te maken met een echtscheiding. Zodra ouders hun kind vertellen dat ze gaan scheiden, komen er allerlei heftige emoties naar boven. Ieder kind reageert hier anders op en gaat er ook op een andere manier mee om. Hoe ga je hier als pedagogisch medewerker mee om?
‘Gewoon’ bestaat even niet
Een scheiding is voor kinderen nooit gewoon. Als papa en mama uit elkaar gaan dan heeft dit een grote impact op het leven van een kind. Alles wat gewoon was, is er na de scheiding vaak niet meer. Dagelijkse rituelen, zoals gezamenlijk eten en papa die je elke avond naar bed brengt, veranderen. Ook het vieren van verjaardagen en vakanties zijn niet meer hetzelfde. Hoe een kind de scheiding beleeft, hangt af van zijn karakter en leeftijd. De manier van scheiden heeft hier ook een grote invloed op . Er zijn ouders die harmonieus uit elkaar gaan en keuzes maken die het beste voor het kind zijn en er zijn conflictscheidingen waarbij er te weinig aan het kind gedacht wordt.
Emoties hebben de overhand
Een scheiding brengt allerlei emoties met zich mee. In eerste instantie is een kind boos en verdrietig. Hij is ook bang, omdat zijn veilige leven is verdwenen. Een kind komt dan met allerlei vragen te zitten. Er zijn ook kinderen die niet kunnen en willen kiezen tussen hun ouders en in een loyaliteitsconflict terechtkomen. Sommige kinderen denken dat ze de oorzaak van de scheiding zijn en voelen zich schuldig. Vooral jonge kinderen hebben hier last van.
Kinderen kunnen ook bezorgd zijn over hun ouders. Kan mama nog wel rondkomen? Wie zorgt er nu voor papa? Ze willen graag helpen, maar weten ook vaak niet hoe. Door een scheiding moet een kind ook regelmatig dingen zelf regelen en helpen in het huishouden. Hierdoor wordt een kind zelfstandiger en weerbaarder. Zo komt er tijdens en na een scheiding een stortvloed aan emoties op een kind af. De een uit het door boos te zijn of juist heel stilletjes, sommige kinderen trekken de schuld naar zich toe en bij een ander merk je geen verschil.
Kinderopvang als veilige haven
Kinderen waarvan ouders middenin een scheiding zitten, help je door ze serieus te nemen. Wees als pedagogisch medewerker een luisterend oor. Vooral oudere kinderen vinden het fijn als je vraagt hoe het met ze gaat. Ze willen gehoord worden. Vraag ook hoe je ze kan helpen om te gaan met hun verdriet. Bij een scheiding verandert er thuis al veel. Het is dan fijn dat er op de opvang niets veranderd is en het kind zich nog meer welkom voelt. Geef die extra knuffel en neem soms wat meer tijd bij het verschonen. Dit biedt een kind veiligheid. Daarnaast geeft het hebben van plezier en ontspannen met andere kinderen tijdelijk wat afleiding van de situatie.
Nog een paar tips
- Maak het onderwerp bespreekbaar door (oudere) kinderen een collage te laten maken met als opdracht wie mis je: dat kan iedereen zijn, een knuffel, oma of papa. Of maak praatkaartjes met daarop vragen als; ben je wel eens boos, waar word je blij van, wat vind je het allerleukste om te doen?
- Dagen zoals vader- of moederdag kunnen soms lastig lijken. Laat het kind altijd een cadeautje maken voor degene bij wie het kind die dag is of voor wie het kind zelf een cadeautje wil maken. Maak de dingen niet complexer dan ze zijn.
- Blijf altijd zowel vader en moeder uitnodigen voor gesprekken, zolang beiden het gezag hebben.
- Vraag de ouders – op schrift – hoe het is geregeld met de omgangsregeling zodat het ook bij jullie bekend is wie het kind wanneer komt ophalen. Vertel dit ook aan het kind; door wie wordt hij of zij die dag opgehaald? Dit is belangrijk is voor de emotionele veiligheid.
