Het is fascinerend om te zien hoe mensen kunnen communiceren zonder taal. Afgelopen twee jaar in China en nu in Vietnam merk ik dat het gesproken woord heel prettig is als communicatiemiddel, maar dat ook het creatieve handen en voetenwerk heel veel oplevert. Het is spelen met taal, universele taal.
Zo was mijn haar toe aan een verfbeurtje. Ik probeerde de vrouw van het hostel duidelijk te maken wat ik wilde. Zij leek het direct te begrijpen en kwam met een föhn aan. Ik dacht een seconde na over mijn gebaren en begreep de verwarring. Ik probeerde iets anders, met als gevolg dat ik een flesje shampoo kreeg aangeboden.
Na een derde poging pakte ik de vertaalapp op mijn telefoon. Ik had deze natuurlijk vanaf het begin kunnen kiezen, maar het maakt het gesprek ook onpersoonlijk. Twee mensen kijken enkel naar een scherm en niet naar elkaar. Toen duidelijk was wat ik vroeg, moesten wij beiden lachen om de misverstanden en ik werd naar de kapper gebracht.
Wanneer ik de taal had gesproken was er geen misverstand ontstaan, maar had het ook geen lach en een moment van verbondenheid opgeleverd. Dat is waar communiceren naar mijn mening over gaat, verbinding maken met een ander. In de kinderopvang gebruik je uiteraard vooral gesproken taal, maar ook gebaren, je gezichtsuitdrukking en houding om jouw boodschap over te brengen.
Wat gebeurt er als je gaat spelen met taal? Je schudt de boel eens lekker in de war. Je mag even niet meer spreken, enkel gebaren, houding en gezichtsuitdrukking zijn toegestaan. Of juist enkel gesproken taal. Geen mimiek! Ga eens met de kinderen van de bso op onderzoek uit. De volgende spelletjes kunnen je helpen bij het onderzoek.
Hoe zeg je….
Hoe maak je iets duidelijk zonder gesproken taal? Hoe kun je een drankje bestellen? Hoe verklaar je iemand de liefde? Hoe vertel je dat je boos bent? Ga zo maar door. Hoe belangrijk is omgeving? Stel, ik bestel in gebaren een drankje bij de dokter. Zal deze boodschap dan net zo overkomen als op een terras?
Zeg het met jabbertalk
Vier kinderen spelen het spel. Twee kinderen hebben een kort gesprek in een verzonnen gesproken taal. De andere twee kinderen vertalen de klanken naar vrije keuze in verstaanbare taal in de tweede ronde. Het gesprek wordt dus twee keer gespeeld. Om te beginnen is het wellicht nodig om de eerste twee kinderen een onderwerp/uitgangssituatie mee te geven als houvast. Zijn zij bekend met het spel, dan kunnen zij zelf een onderwerp van gesprek bedenken.
Geen toon
Het fragment laat ook een voorbeeld zien van het tweede spel. Wat gebeurt er wanneer je te laat bent op school en je leraar spreekt je aan. Je kunt je verklaring afleggen met verschillende emoties Wat als je huilt tijdens de uitleg of juist overdreven vrolijk bent. Wat als je het heel boos doet of je praat heel zachtjes omdat je wil dat niemand het hoort. Hoe wordt zo’n gesprek ontvangen door de leraar? Het is leuk wanneer de leraar niet weet wat hem/haar te wachten staat.
Ook kun je spelen met taal door je houding aan te passen. Wat is de reactie van de leraar wanneer je hem/haar niet aankijkt? Wat gebeurt er wanneer je het uitlegt terwijl je danst of springt? Wat is het verschil tussen hele lange pauzes in de zinnen of wanneer je heel snel praat? Alles kan.
Hints
Ken je het spel ‘Hints’? Hoe maak je duidelijk welke beroep je uitoefent zonder woorden en klanken te gebruiken? Je kunt teams maken. Geef kinderen een beroep op, zodat zij niet steeds hetzelfde laten zien. Je kunt het spel ingewikkelder maken door hele zinnen of titels van films uit te laten beelden. Kinderen moeten dan wel bekend zijn met de algemene gebaren van Hints.
Nabespreken
Deze spelvormen zijn behalve leuk, ook heel leerzaam. Nabespreken is dan ook echt aan te raden. Wat wilde jij vertellen tijdens het jabbertalkgesprek en kwam dat overeen met het gesprek van de anderen? Waarom kozen de anderen twee juist voor die vertaling? Welke gebaren of klanken waren misschien wel de reden?
Hoe komt het over wanneer je al huilend een gesprek start. Wat was de reactie van de leraar? Wat zou jouw reactie zijn op die emotie? Welke manier zou jij kiezen om het uit te leggen aan de leraar? Is het erg wanneer er verwarring ontstaat in een gesprek? Wanneer wel en wanneer niet? Hebben kinderen wel eens in een situatie gezeten waarbij zij niet begrepen werden? Je kunt de nabespreking zo oppervlakkig of diepgaand maken als je zelf wilt of als de tijd het toelaat.
Leuk en leerzaam
Je geeft kinderen mee dat communicatie niet enkel uit gesproken taal bestaat. Gebaren, houding en gezichtsuitdrukking spelen een grote rol in het communiceren met elkaar. En zelfs woorden kunnen anders worden geïnterpreteerd en kunnen daardoor voor verwarring zorgen. Het spelen met taal maakt hen de verschillen duidelijk, omdat het juist heel overdreven is. Je leert kinderen kijken naar zichzelf, naar elkaar en nadenken over hun eigen gebaren en handelen. Je laat hen ervaren dat lichaamstaal heel veel zegt over hoe je overkomt.
Veel speelplezier!
