Wanneer ik tijdens een congres of beurs iets mag vertellen over groene kinderopvang, krijg ik vaak de vraag wat groene kinderopvang precies is. Ook tijdens de keuringen die ik uitvoer voor het Kwaliteitsmerk Groene Kinderopvang van Stichting Groen Cement hoor ik de vraag langskomen. Daarom is dit blog een overzicht wat naar mij idee bedoeld wordt met groene kinderopvang.
Natuurbeleving
Voor mij betekent groene kinderopvang dat er ruimte is voor natuurbeleving. En dan bedoel ik niet dat we allemaal naar buiten moeten en peuters moeten leren hoe elke vlinder en elke plant heet. Ik bedoel dat we kinderen leren te genieten van buiten zijn. Met aandacht voor wat er om hen heen gebeurt. Geuren, kleuren, de wisseling van de seizoenen en een vogeltje dat fluit. Hoe dat beestje dan heet, is op dat moment minder relevant.
Waarom is dit nu zo belangrijk? Omdat we onszelf en onze kinderen steeds meer blootstellen aan allerlei prikkels. Prikkels waar we onrustig van worden en die stress veroorzaken. In een steeds digitalere wereld ontkomen we er niet aan dat onze kinderen hier op termijn ook mee te maken krijgen. Wat we ze dus moeten leren, is dat ze zich van tijd tot tijd moeten ontspannen. Uit vele onderzoeken is gebleken dat de natuur of een groene omgeving hiervoor bij uitstek geschikt is. Het is ook niet gek dat baby’s buiten zo lekker slapen, daar zijn gewoon minder (of een ander soort) prikkels. Dus wanneer we kinderen op jonge leeftijd al in contact brengen met het plezier van buiten zijn, zullen zijn hier later ook de voordelen van ondervinden. Dat is een van de taken van een groene kinderopvangorganisatie.
Buitenruimte
De buitenruimte van een groene kinderopvang is op een natuurlijke manier ingericht. Er is ruimte voor oneffen ondergronden (gras, zand, houtsnippers, stapstenen). Door deze oneffen ondergronden oefenen kinderen hun evenwicht. Ook heuveltjes of andere klimmogelijkheden ontbreden natuurlijk niet. Wat ook belangrijk is: een verstopplekje! Dit wordt vaak vergeten. Kinderen hebben de behoefte om onbespied te kunnen spelen. Dit komt ten goede aan bijvoorbeeld fantasiespel. Een wilgentenenhut of gewoon wat struiken zijn hier bij uitstek geschikt voor! Voorzie de tuin regelmatig van losse natuurlijk materialen, zoals takken, dennenappels en blad. Besteed ook aandacht aan de zintuiglijke beleving van kinderen. Let daarbij ook eens op geuren! Geef hier aandacht aan door kruiden met verschillende geuren te planten.
Zo zijn er nog een aantal kenmerken die echt horen bij groene kinderopvang. Kijk maar eens naar de lijst voor Kenmerken van groene kinderopvang.
Avontuurlijk spel
Bij groene kinderopvang zou avontuur een belangrijke rol in moeten nemen. Jarenlang is het zo geweest dat veel kinderopvangorganisaties – geleid door wetgeving – alle risico’s hebben vermeden. Ook veel ouders vinden het lastig om hun kind te zien vallen. Toch zien we nu steeds meer aandacht voor risicovol spel. Ikzelf vind ‘avontuurlijk spel’ een mooiere term. Klimmen, klauteren, hutten bouwen, werken met gereedschap en een broodje roosteren boven het vuur horen daar allemaal bij. Leren omgaan met risico’s is belangrijk. Risico’s zijn namelijk onderdeel van het leven. Wanneer je dat niet hebt geleerd, kun je extreem roekeloos worden. Maar het kan ook de andere kant op: kinderen worden angstig voor risico’s en proberen al het nieuwe te mijden.
Voor mij is het een teken van respect naar kinderen toe wanneer we ze vertrouwen om met een mes te werken of van die hoge bult te springen. Daarmee groeit hun eigenwaarde. In Scandinavische Forest Schools vinden ze dit heel normaal. In Nederland is de omslag gelukkig ook al een paar jaar op gang. Door kinderen al op heel jonge leeftijd te begeleiden in avontuurlijk buitenspel, kun je als pedagogisch medewerker goed inschatten wat het individuele kind aankan. Het is dus geen kwestie van alles maar toelaten, maar wel van op de juiste wijze ondersteunen bij spannende activiteiten. Niet meteen roepen: ‘Nee, niet doen!’ Maar kijken naar de mogelijkheden en de voordelen die een activiteit oplevert voor de ontwikkeling van een kind. Wanneer je meer wilt weten over hoe je avontuurlijk buitenspel op jouw locatie kunt introduceren, denk dan eens aan een workshop Avontuurlijk buitenspel.
Bovenstaande is niet bedoeld als complete lijst, maar het zijn een aantal punten die ik van belang vind. Er zijn natuurlijk allerlei verschillende varianten van groene kinderopvang. Heb je zelf nog mooie toevoegingen of foto’s van jouw groene opvang? Deel ze dan!
