Schermen, ze zijn overal. Thuis, onderweg, op school en met de komst van de digitale ouderportalen en/of activiteitenprogramma’s ook op de opvanglocaties. We kunnen er niet meer omheen. En dat hoeft ook niet! Want we kunnen er veel leuke dingen mee doen en veel van leren. Toch vraagt de aanwezigheid van al die schermen ook iets van ons als pedagogisch werkers. In deze driedelige blogserie geef ik aandacht aan verschillende thema’s die samenhangen met het schermgebruik op de groep. Vandaag deel 1: Het goede voorbeeld.
‘Gewoon’ spelen
Met de komst van digitale ouderportalen en activiteitendatabases zijn wij als medewerkers meer online dan ooit tevoren. Kinderen aan- of afmelden, bijzonderheden bekijken en noteren, e-mail checken, berichten van ouders beantwoorden, activiteitendraaiboeken bekijken, foto’s maken en versturen. Er is altijd wel iets te doen met het scherm. We brengen op een dag dan ook aardig veel tijd door achter onze tablets.
Best interessant, want als ik in gesprek ben met kinderopvangorganisaties hoor ik vaak dat ze nog een beetje huiverig zijn om mediawijsheid en/of mediaopvoeding een structurele en prominente plaats te geven binnen de organisatie. Het veel gehoorde argument is dan: ‘De kinderen zitten thuis al zo veel op een scherm. Bij ons moeten ze ‘gewoon’ kunnen spelen.’
En dat is natuurlijk waar, kinderen moeten ‘gewoon’ kunnen spelen. Maar digitaal spelen is voor veel kinderen al een belangrijk onderdeel van dat ‘gewone’ spelen geworden. En aangezien wij als pedagogisch medewerkers kinderen voorbereiden op de toekomst, kun je er niet meer omheen: je moet nadenken over mediawijsheid.
Ben jij beschikbaar?
Je kent vast wel de slogan ‘een betere wereld begint bij jezelf’. Tijd om in de spiegel te kijken. Want hoe zit het dan eigenlijk met ons eigen schermgebruik? Kinderen moeten ‘gewoon’ spelen en wij kunnen ‘gewoon’ achter een scherm zitten…?
Welke boodschap geven we eigenlijk als we zelf wel continu met een scherm bezig zijn, maar we het voor onze kinderen niet willen? En hoe beschikbaar zijn we dan eigenlijk nog?
Tientallen jaren geleden bedacht Ed Tronick het ‘Still face experiment’ tijdens zijn onderzoek naar hechting tussen ouders en kinderen. Dat experiment laat zien dat fysieke aanwezigheid van een ouder of pedagogisch werker onvoldoende is om een kind zich veilig te laten voelen. Het experiment werd in april 2021 herhaald door het Belgische tv-programma De Wonderjaren (bekijk het filmpje hier) . In dit nieuwe experiment is de volwassene bezig met zijn telefoon. Het effect is hetzelfde als in het originele experiment: het kind krijgt geen reactie meer op zijn signalen en raakt daardoor gestrest, overstuur en in paniek.
Jonge kinderen hebben het nodig dat je beschikbaar bent, interactie met ze hebt. Adequaat reageren op hun signalen is van cruciaal belang. Dat weten wij als pedagogisch werkers als geen ander, het is ons vak.
Toch zijn we per dag best veel tijd kwijt aan schermen. Misschien herken je dit wel: terwijl je het slaapritme van een baby invoert in het ouderportaal valt je oog op een berichtje van een ouder dat om een reactie vraagt. Je beantwoordt het bericht en bedenkt dan dat je die dag ook nog geen foto’s gemaakt hebt voor de ouders. Je loopt rond, maakt foto’s, uploadt ze en stuurt ze naar ouders met een kort verhaaltje van de dag. Voor je het weet, ben je zo een uur verder.
Hoe nu verder?
Is het slecht? Moeten we verbieden om in het bijzijn van de kinderen met de tablet bezig te zijn? Nee, dat is niet nodig en dat zou de situatie ook onwerkbaar maken. Maar als professionals hebben we wel de plicht om heel bewust stil te staan bij ons eigen handelen en daarop te reflecteren.
Als we willen dat kinderen leren om een goede balans te vinden tussen online en offline zijn, dan zullen wij ze het goede voorbeeld moeten geven! Ik nodig je daarom uit om heel bewust te kijken naar het schermgebruik bij jou op de groep en om met jouw team in gesprek te gaan over de volgende vragen:
– Hoe vaak gebruiken we het scherm in het bijzijn van de kinderen?
– Is het in balans of vinden we dat we te veel met een scherm bezig zijn?
– Zijn er afspraken over het schermgebruik op onze locatie?
– Gebruiken we de schermen efficiënt of kan dat beter?
– Op welke momenten gebruiken we de schermen heel bewust niet?
– Maken we foto’s omdat het ook echt iets toevoegt of maken we foto’s omdat ouders dat van ons verwachten?
Ik ben erg benieuwd naar de uitkomst van jullie gesprekken! Heb jij met jouw team een goede tip of een fijne manier hoe jullie met schermen omgaan en wil je dit graag delen? Mail jouw tip dan naar en dan verzamel ik alle tips in een nieuw blog!
